Herakleitos: Akışta Kaybolan Filozof
Gözlerini kapat. Bir nehir hayal et. Akıntılar birbirine dolanıyor, taşlar yıpranıyor, su hiç durmadan akıyor. Aynı suya bir daha dokunamazsın. Aynı nehirde iki kez yıkanamazsın. Çünkü su değişmiştir. Ve sen de…
Herakleitos, Efes’in taş sokaklarında yürürken bunu düşündü. Dünya durmadan değişiyordu, fakat insanlar bu akışı görmekten acizdi. Yaşlanmayı, kaybolmayı, dönüşmeyi reddediyor, tutunacak bir sabitlik arıyorlardı. Ama sabit olan hiçbir şey yoktu. İnsanlar kendilerini kandırıyordu. Ve işte, Herakleitos bu yüzden ağladı.
Her Şey Akar, Ama Kimse Görmez
Herakleitos'un dünyasında her şey hareket hâlindeydi. Hiçbir şey aynı kalmıyordu, çünkü varlık değişim demekti. İnsan, her an bir önceki insandan farklıydı. Güneş her doğduğunda dünya yeniden şekilleniyordu. Ama insanlar durağanlığı seviyordu. Değişimi inkâr ediyorlardı.
Ona göre evren, karşıtlıkların çatışmasından doğan bir dengeden ibaretti. Işık, ancak gölgeyle anlam kazanıyordu. Yaşam, ölümle iç içeydi. Ve kaos, aslında en büyük düzendi. Bu yüzden, evreni anlamak isteyenlerin bu çatışmayı kabul etmesi gerekiyordu. Ancak bunu çok az insan yapabilirdi. İşte bu yüzden Herakleitos yalnızlaştı.
Ağlayan Filozof: Melankoli mi, Bilgelik mi?
Tarih onu “Ağlayan Filozof” olarak hatırladı. Demokritos gibi gülmedi, insanlığın cehaletine kahkahalarla yaklaşmadı. O, dünyanın düzenini gördü ve sustu. Suskunluğu, melankoliyi getirdi.
Belki gerçekten üzgündü. Belki de insanın kendi varoluşunu inkâr edişine dayanamıyordu. Belki de yalnızca, değişimin kaçınılmaz güzelliğine ağlıyordu.
Ama bir ihtimal daha vardı. Belki de Herakleitos’un gözyaşları, insanların göremediği bir gerçeğin yansımasıydı. Belki de ağlayan o değil, bizdik.
Değişimden Kaçamazsın
Herakleitos’un sözleri, yüzyıllar sonra bile yankılanıyor. Dünya değişmeye devam ediyor. Sen değişmeye devam ediyorsun. Peki, sen değişimi kabullenmeye hazır mısın?
Yoksa hâlâ aynı nehirde ikinci kez yıkanabileceğini mi sanıyorsun?
0 Yorumlar